Merhaba enerji sektörü profesyonelleri ve meraklıları! Türkiye’deki elektrik dağıtım şirketlerinin yeraltı kablo döşeme, trafo/köşk montajı ve havai hat kurulum süreçlerini merak ediyor musunuz? Bu paylaşımda, kazı işlemlerinden kablo serimine, trafo montajından havai hat tesisatına kadar her detayı, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, TEDAŞ şartnameleri ve IEC standartlarına uygun şekilde ele aldık! 2025’te sektörde öne çıkan dijitalleşme ve güvenlik trendleriyle zenginleştirilmiş bu rehber, enerji altyapı projelerinde çalışan herkes için bir başucu kaynağı!
Detayları Öğrenmek ve Elinde Yazılı Kaynak Olması İçin E-Kitap Olarak Satın Alabilirsin!
1. Yeraltı Çalışmalarında Dikkat Edilecek Özet BilgilerAçıklama: Yeraltı kablo döşeme süreçleri, elektrik dağıtım şebekelerinin güvenilirliğini artırmak için titizlikle yürütülür. Proje ve güzergah kontrolünden kablo serimine kadar her adım, teknik standartlara ve iş güvenliği kurallarına uygun olmalıdır. 2025’te, yeraltı çalışmalarında IoT tabanlı izleme sistemleri ve dijital tutanak kullanımı %30 artarak süreçlerin şeffaflığını artırmıştır (EPDK Teknoloji Raporu, 2025).
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1.1. Proje ve Güzergah KontrolüAçıklama: Saha personeli, onaylı projelere göre uygulama yapmalı, altyapılar (örneğin, gaz, su hatları) işaretlenmeli ve kesişim noktalarında ilgili kurumlardan izin alınmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1.2. Kablo Güzergahı ve RiskleriAçıklama: Kablo güzergahları, yanıcı kimyasal alanlardan geçirilmemeli; çekim şekli (trefoil/flat) önceden belirlenmelidir. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1.3. Kablo Ek ve Başlık MontajıAçıklama: OG ek ve başlıkları, uzman personel tarafından uygun malzemelerle yapılmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
1.4. Mekanik KorumaAçıklama: Girişlerde boru kullanılmalı; darbe riski varsa çelik boru tercih edilmeli ve topraklanmalıdır. Tek damar kablolarda antimanyetik boru kullanılmalıdır. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
2. Kazı İşlemleriAçıklama: Yeraltı kabloları için kazı işlemleri, ilgili inşaat yönetmeliğine uygun ve iş güvenliği önlemleri alınarak yapılır. Kanal boyutları ve yerleşimi, proje standartlarına uygun olmalıdır. 2025’te, yatay yönlendirmeli sondaj kullanımının %25 artması, kazı süreçlerini hızlandırmıştır (T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2025). Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
3. Kablo SerimiAçıklama: Kazılan kanallara kablolar, projenin teknik şartnamesine uygun olarak yerleştirilir. Kablo türleri (AG enerji kablosu, havai hat asma kablosu, fiber optik vb.) uygun koruma (oluk, PVC boru, enerji kanalı) içine alınır. Bağlantılar düzgün yapılır, kablolar etiketlenir ve test edilebilir kalibrasyona uygunluğu sağlanır. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
3.1. Kablo Çekim YöntemleriAçıklama:
3.2. Kanal Kapama İşlemleriAçıklama:
4. Trafo/Köşk MontajıAçıklama: AG ve OG trafoları, beton temel üzerine yerleştirilir. Ankrajlar yapılır, trafo bacakları uygun keson içine konur ve topraklama baraları bağlanır. Yağlı tip OG trafolarında tank boşaltma, yağ dolumu ve sızdırmazlık işlemleri yapılır. AG panolarına sigorta ve şönt röleler, OG panolarına yıldırım ve koruma röleleri takılır. Trafo merkezleri ve hücreler, Tesis Kabul Esasları ve IEC standartlarına uygun donatılır. 2025’te, trafo montajında otomatik test cihazlarının kullanımı %10 artmıştır (EPDK Teknoloji Raporu, 2025). Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
5. Havai Hat MontajıAçıklama: OG hat için direk ve iletken tesisatı yapılır. Mevcut hat, ağaç veya diğer engellerden temizlenir. Yeni direkler, projede öngörülen yerlerde kök geçirilip betonlanır. İzolatörler, iletken teller ve zayıf akım hatları (örneğin, toprak hattı) gerilir. Mesnet direği ve orta geçiş yapıları uygun şekilde montajlanır. Her OG/AG bağlantısında enerji kesici/şalter kontrolleri yapılır. 2025’te, havai hat montajında dron tabanlı denetim %15 yaygınlaşmıştır (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2025).
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Neden Bu Konu Önemli? Türkiye’nin enerji altyapısı, yeraltı ve havai hat çalışmalarının kalitesine bağlı! Bu süreçler, şebeke güvenilirliğini, enerji sürekliliğini ve çevresel sürdürülebilirliği doğrudan etkiliyor. 2025’te dijitalleşme (IoT, dronlar, otomatik test cihazları) ve çevre dostu uygulamalar, sektörü dönüştürüyor. Siz bu süreçlerde hangi yenilikleri kullanıyorsunuz? Karşılaştığınız zorluklar neler? Yorumlarda paylaşarak bu konuyu daha da ateşleyelim!
Detayları Öğrenmek ve Elinde Yazılı Kaynak Olması İçin E-Kitap Olarak Satın Alabilirsin!
1. Yeraltı Çalışmalarında Dikkat Edilecek Özet BilgilerAçıklama: Yeraltı kablo döşeme süreçleri, elektrik dağıtım şebekelerinin güvenilirliğini artırmak için titizlikle yürütülür. Proje ve güzergah kontrolünden kablo serimine kadar her adım, teknik standartlara ve iş güvenliği kurallarına uygun olmalıdır. 2025’te, yeraltı çalışmalarında IoT tabanlı izleme sistemleri ve dijital tutanak kullanımı %30 artarak süreçlerin şeffaflığını artırmıştır (EPDK Teknoloji Raporu, 2025).
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Tüm işlemler, onaylı projelere ve TEDAŞ şartnamelerine uygun yürütülmelidir.
- İş güvenliği önlemleri (6331 Sayılı Kanun, Madde 10) eksiksiz uygulanmalıdır.
1.1. Proje ve Güzergah KontrolüAçıklama: Saha personeli, onaylı projelere göre uygulama yapmalı, altyapılar (örneğin, gaz, su hatları) işaretlenmeli ve kesişim noktalarında ilgili kurumlardan izin alınmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Onaysız projelerle çalışma, tesis kabullerini engeller.
- 2025’te, altyapı kesişimlerinin tespiti için dron tabanlı tarama %20 daha fazla kullanılmaktadır (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2025).
1.2. Kablo Güzergahı ve RiskleriAçıklama: Kablo güzergahları, yanıcı kimyasal alanlardan geçirilmemeli; çekim şekli (trefoil/flat) önceden belirlenmelidir. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Yanıcı alanlardan geçiş, yangın riskini artırır ve TS EN 50575 standardına aykırıdır.
- Çekim şekli, elektromanyetik uyumluluk için kritik önem taşır.
1.3. Kablo Ek ve Başlık MontajıAçıklama: OG ek ve başlıkları, uzman personel tarafından uygun malzemelerle yapılmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Uzman olmayan personel, montaj hatalarına ve %5-10 arıza oranına yol açabilir (EPDK 2024 Denetim Raporu).
- Malzeme kalitesi, TSE/IEC standartlarına uygun olmalıdır.
1.4. Mekanik KorumaAçıklama: Girişlerde boru kullanılmalı; darbe riski varsa çelik boru tercih edilmeli ve topraklanmalıdır. Tek damar kablolarda antimanyetik boru kullanılmalıdır. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Çelik boruların topraklanması, TS EN 61557 standardına uygun olmalıdır.
- Antimanyetik boru kullanımı, elektromanyetik girişim riskini %15 azaltır (2025 EPDK Raporu).
2. Kazı İşlemleriAçıklama: Yeraltı kabloları için kazı işlemleri, ilgili inşaat yönetmeliğine uygun ve iş güvenliği önlemleri alınarak yapılır. Kanal boyutları ve yerleşimi, proje standartlarına uygun olmalıdır. 2025’te, yatay yönlendirmeli sondaj kullanımının %25 artması, kazı süreçlerini hızlandırmıştır (T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2025). Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Kazı derinlikleri: Minimum 60 cm, zorunlu hallerde 40 cm (tutanaklı). Yol geçişlerinde minimum 1 m, demiryolu geçişlerinde 1.5 m.
- Kanal boyutları: Dip genişlik 40 cm, ağız 60 cm; kablo/kablo veya kanal arası mesafe ≥7 cm.
- Altyapı mesafeleri: Gaz/petrol hatları için 60 cm, diğer altyapılar için 50 cm, binalar için 70 cm.
- Standart dışı kanal genişlikleri tutanakla belgelenmeli ve hakedişte belirtilmelidir.
3. Kablo SerimiAçıklama: Kazılan kanallara kablolar, projenin teknik şartnamesine uygun olarak yerleştirilir. Kablo türleri (AG enerji kablosu, havai hat asma kablosu, fiber optik vb.) uygun koruma (oluk, PVC boru, enerji kanalı) içine alınır. Bağlantılar düzgün yapılır, kablolar etiketlenir ve test edilebilir kalibrasyona uygunluğu sağlanır. Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Koruyucu elemanlar: Tuğla (19x9x5 cm, TSE 771-1), beton (20x50x6 cm, TS EN 206-1), bimsblok (TSE EN 771-3, >5 N/mm²). Eski tuğla kullanımı yasaktır.
- Çevresel kurallar: Burulma, kıvrılma veya sürükleme yapılmamalı; +5°C altında döşeme yasaktır, gerekirse kablo +25°C’de bekletilmelidir.
- Kablo üzerine 10 cm kum, tuğla/blok ve 20 cm ikaz bandı serilmelidir.
- 2025’te, kablo seriminde otomatik serim makinelerinin kullanımı %15 artmıştır (EPDK Teknoloji Raporu, 2025).
3.1. Kablo Çekim YöntemleriAçıklama:
- Hazırlık: Makaralar, sehpa/römork üzerine güvenli yerleştirilmeli; fren sistemi ve yükleme yönü kontrol edilmelidir.
- Döşeme Tipleri:
- Römork üzerinden: Doğrudan serim, senkronize hız.
- Elle: Serme makaralarıyla, dönüş noktalarına dikkat.
- Motorlu: 0.54 kW motorla, 10 m/dk hız, 15-20 m aralık.
- Bocurgat: Kablo çorabı/çekme başlığı ile, uzama <%0.2.
- Kaldırıcı araç: Açık arazide doğrudan kanal döşemesi.
- Çekim Esasları: Çekim sabit hızda olmalı, ani duruşlardan kaçınılmalı; dönüşlerde köşe makaraları kullanılmalı (%60-100 yük artışı).
Dikkat Edilmesi Gerekenler: - Çekim gerilimi, kablo dayanımına uygun olmalıdır.
- Köşe makaraları, dönüş noktalarında kablo hasarını önler.
3.2. Kanal Kapama İşlemleriAçıklama:
- Yapı İçi Kanal: Derinlik 30 cm, genişlik (2n+1)xd (min 30 cm, max 100 cm). Beton içine gömme yasaktır; kumanda kabloları ayrı döşenir.
- Yapı Dışı Kanal: Raf, tava, rak sisteminde döşeme; YG üstte, AG altta. Mesnet aralığı max 80 cm, raf arası düşey mesafe >20 cm.
- Direk ve Duvar: Düşey 150 cm, yatay 80 cm aralık. Klemp/kroşe altına kauçuk/manyetik malzeme yasaktır.
- Son İşlemler: Ekler rögar içinde, aralıklı yapılmalı; “S” payı bırakılmalı. İkaz bandı 20 cm üstte, kırmızı zemin-siyah harf olmalı. As-built planlar hazırlanmalı, imzalı ve onaylı sunulmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler: - As-built planlar, denetimlerde zorunludur ve eksiklikler reddedilmeye yol açabilir.
- İkaz bandı yerleşimi, TS EN 50575 standardına uygun olmalıdır.
4. Trafo/Köşk MontajıAçıklama: AG ve OG trafoları, beton temel üzerine yerleştirilir. Ankrajlar yapılır, trafo bacakları uygun keson içine konur ve topraklama baraları bağlanır. Yağlı tip OG trafolarında tank boşaltma, yağ dolumu ve sızdırmazlık işlemleri yapılır. AG panolarına sigorta ve şönt röleler, OG panolarına yıldırım ve koruma röleleri takılır. Trafo merkezleri ve hücreler, Tesis Kabul Esasları ve IEC standartlarına uygun donatılır. 2025’te, trafo montajında otomatik test cihazlarının kullanımı %10 artmıştır (EPDK Teknoloji Raporu, 2025). Türkiye Elektrik Dağıtım Yeraltı ve Havai Hat Çalışmaları
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Topraklama ölçümleri, TS EN 61557 standardına uygun yapılmalıdır.
- Sızdırmazlık testleri, yağlı trafolarda arıza oranını %5 azaltır (EPDK 2024 Raporu).
5. Havai Hat MontajıAçıklama: OG hat için direk ve iletken tesisatı yapılır. Mevcut hat, ağaç veya diğer engellerden temizlenir. Yeni direkler, projede öngörülen yerlerde kök geçirilip betonlanır. İzolatörler, iletken teller ve zayıf akım hatları (örneğin, toprak hattı) gerilir. Mesnet direği ve orta geçiş yapıları uygun şekilde montajlanır. Her OG/AG bağlantısında enerji kesici/şalter kontrolleri yapılır. 2025’te, havai hat montajında dron tabanlı denetim %15 yaygınlaşmıştır (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2025).
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- İzolatör ve iletken montajı, TS EN 61439 standardına uygun olmalıdır.
- Engellerin temizlenmemesi, arıza riskini %10 artırabilir (EPDK 2024 Denetim Raporu).
Neden Bu Konu Önemli? Türkiye’nin enerji altyapısı, yeraltı ve havai hat çalışmalarının kalitesine bağlı! Bu süreçler, şebeke güvenilirliğini, enerji sürekliliğini ve çevresel sürdürülebilirliği doğrudan etkiliyor. 2025’te dijitalleşme (IoT, dronlar, otomatik test cihazları) ve çevre dostu uygulamalar, sektörü dönüştürüyor. Siz bu süreçlerde hangi yenilikleri kullanıyorsunuz? Karşılaştığınız zorluklar neler? Yorumlarda paylaşarak bu konuyu daha da ateşleyelim!
Son düzenleme: